Sterilitet, glavni uzroci, kako se ispituje i tretira

ISPITIVANJE I LEČENJE STERILITETA

Sterilitet ili infertilitet se definiše kao izostanak trudnoće nakon jedne godine odnosa bez kontracepcije. U ovakvim slučajevima neophodno je potražiti stručnu pomoć. Period od godinu dana se uzima kao vremenska odrednica jer 85–90% parova ostvari trudnoću u ovom periodu, a najčešće se to desi u prvih šest meseci. Sa druge strane, infertilitet se javlja s učestalošću oko 15% u zavisnosti od populacije, s tim što poslednjih godina možemo uočiti nešto veću učestalost infertilnih parova.

Glavni uzroci steriliteta
Najčešći razlozi neplodnosti (steriliteta), kada uzmemo u obzir uzroke koji dolaze i od strane žene i muškarca su sledeći:

• odsustvo ovulacije (20–40%),
• patologija na nivou jajovoda, koja je najčešće opstrukcija koja se javlja kao posledica infekcije ili endometrioze, ali i iz drugih razloga (30–40%),
• muški faktor (30–40%).
• Idiopatski (neobjašnjeni) sterilitet.

Poslednjih godina se susrećemo sa zabrinjavajućim porastom  muškog infertiliteta. Iako nema adekvatnog objašnjenja za sve češću neplodnost muškaraca, razloge treba tražiti u modernom načinu života koji karakterišu stres, nepravilna ishrana i tehnološki razvoj, koji, osim benefita, nosi i negativne posledice o kojima se malo zna.

Kako se ispituje i tretira neplodnost kod žene
Način ispitivanja infertiliteta se značajno izmenio prethodnih decenija, a glavni uzrok je upotreba arteficijalnih reproduktivnih tehnologija (ART), i to najpre intrauterine inseminacije (IUI) i vantelesne oplodnje (IVF).

Koraci koji se preduzimaju u ispitivanju neplodnosti kod žene su:

• Opšti ginekološki pregled
• transvaginalni ultrazvuk (TVUZ), pre svega merenje rasta folikula (folikulometrija) ali isto tako i 3D TVUZ kojim se detektuju anomalije uterusa kao uzročni faktor
• bakteriološe analize
• ispitivanje prohodnosti jajovoda (sonohisterosalpingografija-SHSG ili histerospalpingografija HSG)
• laparoskopija
• histeroskopija

Uzroci koji se ovim ispitivanjima prepoznaju i koji dovode do nemogućnosti začeća u slučaju žene su:

• izostanak ovulacije (često posledica policističnih jajnika – hormonalni poremećaj)
• začepljenje jajovoda (različiti uzročnici: infekcija hlamidijom, vanmaterične trudnoće itd)
• nemogućnost implantacije ploda (deformacija materice, imunološki problemi koji dovode do ovog stanja i dr. )

U većini slučajeva kao regularni postupak u lečenju bilo ženskog ili muškog steriliteta primenjuje se postupak stimulacije ovulacije čime se povećava stopa ostvarenih trudnoća nezavisno od toga o kom se vidu arteficijalnih reproduktivnih tehnologija radi (intrauterina inseminacija ili IVF).

Jedna od nezaobilaznih ginekoloških intervencija je i folikulometrija – ultrazvučni pregled kojim se pregleda i prati kako napreduje rast folikula na jajniku i sazrevanje materične sluzokože. Radi se kao deo procesa vantelesne oplodne ali i kao procedura u okviru priprema za insemenaciju )određivanje idealnog trenutka za plodonosan odnos).

Kako se ispituje i tretira sterilitet kod muškarca
Prva analiza koju treba uraditi je spermogram kojim se ispituje kvalitet sperme i urološki pregled a nakon toga i hormonska ispitivanja i eventualna biopsija testisa.

Loš spermogram podrazumeva neki od sledećih problema ili više njih istovremeno:

• mali broj spermatozoida
• slabu pokretljivost spermatozoida
• mali broj spermatozoida normalnog oblika

Razlozi se kreću od genetskih do stečenih, starosnih, posledica loših životnih navika i uticaja sredine. Od početka prošlog veka broj spermatozoida se smanjuje i svedoci smo neke vrste spore epidemije neplodnosti.

Tretman može biti različit i menjao se sa razvojem medicine pslednjih decenija. U najboljem slučaju promena životnnih navika kod muškarca može samo po sebi dovesti do kvalitetnije spermatogeneze i omogućiti uspešnu oplodnju.

Medicinska praksa u tretmanu muškog steriliteta uključuje procedure asistirane reprodukcije (intrauterina insemenacija i vantelesno oplođenje) a posebni pomak je došao sa uvođenjem posebnih procedura obrade sperme i ICSI metode (ubacivanje spermatozoida u jajnu ćeliju pod kontrolom mikroskopa).